Is iomaí cineál logainm atá ann
Is iomaí cineál logainm atá ann. Tagraíonn cuid acu d’áiteanna tábhachtacha ar nós contae nó cathair agus tagraíonn cuid eile acu d’áiteanna beaga ar nós bóithrín nó páirc. Tá na rudaí mar gheall ar na cuigí, na contaetha, na barúntachtaí, na paroistí dlí, na bailte fearainn agus na toghranna a bhfuil na rudaí a bhfuil níos tábhachtaí I dtéarma cursaí riaracháin. Sa bhreis ar na hainmneacha riaracháin tá na mílte logainm eile sa tír. Tugtar aonaid gheografacha agus mionainmneacha ar logainmneacha mar nach bhfuil ainmneacha riaracháin iad. Mar shampla de na rudaí seo, tá ainmneacha na n-ionad daonra mar gheall ar bailte agus dúichí. Freisin, is feidir an rud céanna a rá faoi na ainmneacha gnéithe fisiciúla mar shampla lochanna, bánna agus sléibhte. Agus ainmneacha gnéithe saorga, is é sin gnéithe a thóg daoine an t-am ar fad.
San aiste seo, beidh mé ag labhair faoi an bhaile “Nás” I chontae Cill Dara, agus tabhairt mé cuntas cuimsitheach ar an logainm den bhaile sin. Tá Nás suite I chontae Cill Dara, agus fuair an chontae an ainm sin mar tá séipéal an chrainn dearach ann. Tá ainm ar gach áit, cathair, baile agus sráid sa tír seo. Tugaimid logainmneacha ar ainmneacha áiteanna. Tá neart de na ainmeneacha tíreolaíochta na hÉireann I mbun tionscnaimh, tagann na hainmneacha eile as Béarla cé go dtagann líon beag ach suntasach as “Old Norse”. Cruthaíodh an próiseas anglicisation go raibh na logainm Gaeilge sean- aimseartha. Sin an fá, go raibh sé an deacair chun na foirmeacha bunaidh cearta a bhunú.
Tá stair fhada agus ildaite ag Nás. I dtaifid, den chuid is mó tá sé le feicéail I bhform amháin, mar “place of assembly”. Is daingean tábhachtach a bhí ann do ríthe Laighean roimh an ionradh Norman. De réir le tradisiún ársa, thosaigh na fir a fuair sé ar dtús ag thógail sa bhaile fearann An Gort Leathan (Broadfield). Bhí Dún isteach sa bhaile Nás, rud a rinné sé ró deacair chun ionsaí a deánamh. Tógadh siad é ar bharr cnoc ionas go bhféadfadh siad na daoine a ordú. An rí deireanach chun conaí ann ná Cearbhall, a fuair báis i AD904. Cuairt Naomh Padraig an baile Nás sa bhliain AD 448 agus chuir sé baisteadh ar paistí den rí Dunling.
Áfach, logainm eile a bhí ar Nás ná “Nás Laighean” agus “Nás na Ríogh”. Tá go leor cásanna ann go bhfuil an bhaile dá ngairtear mar na hainmneacha seo. Freisin, tá shamplaí den an logainm á phlé ag cainteoirí Gaeilge dúchais san 18ú haois ag tagairt dó mar “Nás barúntacht agus baile a Laighean” . Nuair a tharla athbheochan na Gaeilge ag deireadh an 19ú haois agus 20ú haois cuireadh trí fhoirm den logainm ar aghaidh. Bhí siad “Nás Laighean”, “Nás na Ríogh” agus “An Nás”. Ina dhiadh sin, fuair an fhoirm “Nás na Ríogh” airgeadra mar sheoladh poist agus trína usáíd sna scoileanna fud an tír. Áfach, tá “An Nás” an logainm oifigiúil den áit tar éis a bheith sé san áireamh san “Ainmneacha Gaeilge na mBailte Poist ” I 1969. Is é seo, liosta dátheangach de na bailte litreacha in Éireann.
Tá an leabhar seo foilsithe ó shin agus is feidir aon duine é a fheicáil.
